Ingmar Bergman'ın "Yaban Çilekleri" filmi, yaşlı bir profesörün içsel yolculuğunu anlatır. Pişmanlıklarla dolu geçmişiyle yüzleşen bir adam.
Bergman’ın Yaban Çilekleri, aslında bir adamın yolculuğundan çok, bir insanın kendi içine doğru süzülüşüdür. Isak Borg’un yolculuğu, dışarıdan bakınca sıradan bir törene gidişi gibi görünür; ama film ilerledikçe bu yolculuk, geçmişin, pişmanlıkların ve sessizliklerin gölgelerinde ilerleyen bir iç hesaplaşmaya dönüşür.
Isak Borg… Yüzünde yılların çizgisi, sesinde sertleşmiş bir dinginlik. Başarmış gibi görünen ama aslında eksiltmiş, elde etmiş gibi duran ama çok şeyi kaybetmiş biri. Onun hikayesinde asıl büyük kırılma, kaybettiklerini yüksek sesle değil, fısıltıyla hatırlamasıdır. Bergman’ın gücü de tam buradadır: hesaplaşma çığlıklarla değil, ince ve ürperten sessizliklerle gelir.
Rüyalar, filmin asıl damarlarıdır. Isak’ın düşlerinde gördüğü şeyler, bazen geçmişin yaralarıdır, bazen geleceğin habercisi. Ama hangisi olduğunun bir önemi yoktur, çünkü Bergman’ın filmlerinde zaman zaten sabit bir çizgi değildir. Geçmiş, şimdiyle iç içe akar; bazen bir yüz, bazen bir bakış, bazen de unutulmuş bir selam olarak karşımıza çıkar. Ve insan anlar ki, hayatı eksilten şey çoğu zaman büyük felaketler değil, küçük ihmaller, söylenmeyen sözlerdir.
Film boyunca yalnızlık hep masanın başında oturur. İnsanlar konuşur ama duyamazlar. Evler doludur ama içlerinde kimse yoktur. Bergman bu matematiği yavaşça kurar küçük gururlar + suskunluklar = ağır bir yalnızlık. Filmi izlerken bu denklem yüreğime oturdu...
İzlerken, Isak’ın iç sesine tanık oldum; onunla birlikte sorguladım: Ben kimim? Ne bıraktım geride? Kimleri incittim?
Müzik neredeyse fısıltı gibidir; bazen duygunun kapısını aralar, bazen de sessizliğe bırakır yerini. Bu yüzden filmde asıl melodiyi, notalar değil, eksik söylenen kelimeler taşır.
Ve Yaban Çilekleri… Onlar hem tatlı hem buruk. Bir lokma alınca insanı geçmişe götüren, tadında pişmanlık ve huzuru bir arada barındıran çilekler. Film, işte tam da böyle bir tat bırakır damakta: bir yanın acır, diğer yanın hafifler.
Bergman yargılamaz; yalnızca elinde bir fenerle geçmişin odalarını gösterir. Orada duran izler, söylenmemiş özürler, kaybedilmiş sevgiler, suskunlukla geçen günlerdir. Ve filmin sonunda, eksik kalan onca şeyle birlikte insan anlar ki: asıl mesele büyük sonlar değil, küçücük anların gölgesidir.
Yaban Çilekleri, aslında bir şiirdir. Zamana tutulmuş bir ayna. Ve o aynada hepimiz kendi yüzümüzü, kendi eksiklerimizi görürüz.
Borg'un rüyası üzerine not..
Akrep ve yelkovanı olmayan saatler… Zamansızlığın tam ortasında asılı kalmış, hiçbir yere gitmeyen, hiçbir yere çağırmayan bir saat. Orada, dakikaların baskısı yoktur; anlar sonsuz bir nefes gibi uzar. Bu saat, insana kendi içini işittirir; zamanın gürültüsü olmadan, yalnızca kalbin atışını.
Ve insan kendi ölümünü bir düşte gördüğünde… Aslında kendi hayatını uzaktan izler. Kendi bitişini seyretmek, geçmişin bütün kırıntılarını, suskunluklarını, unuttuğu sevgileri bir film şeridi gibi gözünün önünden geçirir. Korkutucudur ama aynı zamanda açıklayıcıdır; çünkü ölüm burada bir kapanış değil, bir anlamdır.
Zamansız saatle ölüm düşü birleştiğinde, insan çıplak kalır. Hiçbir bahanesi, hiçbir süsü olmadan. Eksikleri, kusurları, kayıplarıyla olduğu gibi. Bu çıplaklık ürkütücüdür ama aynı zamanda arındırıcıdır. İşte orada, kalır yalnızca bir tat… Yaban çileğinin tadı gibi: hem tatlı hem hüzünlü. Ve o tat, insana aslında tek gerçeği hatırlatır: insan olmayı.
🌸
YanıtlaSil👏🏻👏🏻
YanıtlaSil