Tony Stark: Dahi, milyarder, hayırsever. Ama zırhının altında kendi iblisleriyle savaşan kırılgan bir ruh. Kahramanlığın ardındaki trajik çelişki.
Tony Stark, temelde çelişkinin sembolüdür. Dışarıdan bakıldığında zekâsı, zenginliği, karizması ve yarattığı Iron Man zırhıyla kusursuz bir kahraman gibi görünür. Ama yakından baktıkça anlıyorsun ki, o zırh aslında yalnızca dünyayı değil, Tony’nin kendi kırılganlığını da saklamak için inşa edilmiş bir duvar.
Stark'ın bağımlılıkları da bu kaçışın bir parçası. MCU filmlerinde pek görmediğimiz ama çizgi romanlarda sık sık gördüğümüz alkol bağımlılığı, aslında içindeki boşlukla başa çıkma çabası. Tony’nin en büyük savaşı çoğu zaman Thanos, Mandarin ya da Ultron’la değil; şişenin dibindeki kendi gölgeleriyle oluyor. Zırhını giydiğinde yenilmez görünüyor ama o zırhın çıkarıldığı an, Tony Stark sıradan, hatta zayıf bir adam gibi hissediyor. Bu yüzden Iron Man kimliği, yalnızca bir kahramanlık değil, bir savunma mekanizması aynı zamanda.
Diğer yanda, Tony Stark’ın bağımlılığına baktığımızda alkol yalnızca bir madde değil, bir kaçış biçimi olarak da görünüyor. Zekâsı o kadar keskin, zihni o kadar hızlı ki, bu yoğunluk bazen kendi içinde dayanılmaz bir ağırlığa dönüşüyor. Alkol ise bu ağırlığı geçici de olsa hafifletiyor. Ama asıl paradoks da burada ortaya çıkıyor: Tony’nin yaratıcı zekâsını besleyen şey de çoğu zaman bu huzursuzluk, bu boşluk hissi. Onu sürekli yeni projelere iten, daha fazlasını yapmalıyım duygusu aslında huzur bulamamasından kaynaklanıyor. Yani onun bağımlılığı yalnızca bir zayıflık değil, aynı zamanda yaratıcılığını körükleyen bir tetikleyici.
Bir de adamın sürekli kontrol arzusu var. Teknolojiyi öyle bir noktaya taşıyor ki, bazen kendini tanrıya benzettiği bile oluyor. Ultron’un yaratılışı bunun en dramatik örneğidir. Dünyayı korumak isterken, aslında dünyaya kendi elleriyle daha büyük bir tehdit yaratır Tony. Doğal olarak da hep şu soruyu düşündürür: Tony gerçekten dünyayı kurtarmak mı istiyor, yoksa kendi yetersizlik hissini telafi etmek mi?
Tony’nin psikolojisi her zaman büyük çelişkiler içeriyor: Onu harika bir mucit yapan şey aynı zamanda onu kendi içine hapseden şey. Sürekli yaratıyor çünkü yaratmazsa boşluğa düşeceğini biliyor. Sürekli kontrol etmeye çalışıyor çünkü kontrolü kaybettiği an, kendi gölgeleriyle baş başa kalıyor. Ve bütün bu döngü, onun hayatını hem parlak hem de trajik bir hale getiriyor.
Bu hikâyede özellikle öne çıkan şey, Tony’nin bağımlılığının bir yan hikâye olarak değil, doğrudan anlatının merkezine yerleşmesi. Bir noktada o parlak zekâ, o çelik irade, o yüksek teknoloji zırh işe yaramıyor. Şişenin içindeki şey, hiçbir lazerle, hiçbir yapay zekâ ile kontrol edilemiyor. O yüzden Demon in a Bottle, kahraman mitolojisinin en çıplak şekilde kırıldığı anlardan biri gibidir. İnsan olmak, süper olmaktan daha ağır bir yük hâline geliyor. Demon in a Bottle'ın dili de dönemine göre şaşırtıcı derecede cesur. Çünkü 70’lerin sonunda süper kahramanlar hâlâ çoğunlukla steril, idealize edilmiş figürlerdi. Ama burada Tony Stark, sabahları kalkamadığı, işlevsizleştiği, dostlarını kaybettiği sahnelerle karşımıza çıkıyor. Bu kırılganlık, onu aslında daha güçlü değil, daha gerçek kılıyor. Bugün hâlâ bu hikâyenin akla gelmesinin sebebi de muhtemelen bu: Iron Man’i yalnızca bir teknoloji dâhisi ya da milyarder kahraman olarak değil, kendi kendisiyle savaştığı bir insan olarak görmemiz.
Ve ilginç olan, Demon in a Bottle sadece Tony’nin alkolle mücadelesini değil, aynı zamanda onun kontrol saplantısını da ortaya çıkarıyor. Çünkü şişe aslında Tony’nin dünyayı kontrol etme çabasının en büyük parodisi: Ne kadar zekâsı, parası, gücü olursa olsun, bir bardak viski bütün o inşa ettiği düzeni dağıtabiliyor.
İddialı bir cümle olacak belki ama bu sayı Tony Stark’ın ilerleyen yıllardaki tüm karanlık hikâyelerinin başlangıç noktası gibi. Yani onun ruhunun en derin çatlağı burada ortaya çıkıyor. Daha sonra filmlerde ya da başka hikâyelerde gördüğümüz savunma mekanizmaları, mizahın arkasına saklanma hâlleri hep bu kırılganlıktan türeyen davranışlar. Demon in a Bottle, Tony Stark’ı kahramanlıktan daha ilginç kılıyor çünkü sonunda şunu hatırlatıyor: en güçlü zırh bile insanın kendi içindeki iblise karşı yetmiyor.
Bütün bu güç gösterisine rağmen Stark'ın sürekli kırılgan olması da hayat hikâyesindeki en dokunaklı yanlardan biri olabilir. Kalbindeki hasar, vücuduna yerleştirilen elektromıknatıs, bağımlılıkları, gece yarıları yalnız başına içtiği içkiler… Yani: Ne kadar güçlü görünürsek görünelim, içimizde zırhla örtmeye çalıştığımız çatlaklar hep var.
Muazzam 👏👏
YanıtlaSil