The Punisher: İntikamdan çok, şiddet bağımlılığı ve travmanın anatomisi. Frank Castle'ın öfkesi, suçla değil, içindeki bitmeyen hesaplaşmayla beslenir
Frank Castle’ın hikâyesi temelde bir intikam masalından çok, şiddetin insan ruhunda açtığı çukurun anatomisi. Bir aile katliamıyla başlayan bu yolculuk, adaletin soğukkanlı terazisinden değil, öfkenin içten içe kaynayan kazanından beslenir. The Punisher’ın sokaklarda bıraktığı iz, suçluların kanıyla çizilmiş bir adalet çizgisi değil; kendi içsel sorunlarından yayılan bir karanlıktır. Castle’ın patolojik öfkesi, dışarıdan bakınca kararlılık gibi görünür. Ancak yakından incelendiğinde, bu kararlılığın arkasında hiç dinmeyen bir gürültü vardır: Travmanın sesi. Punisher’ın savaşı suçla değil, kendi içinde hiç tamamlanmayan bir hesaplaşmayladır. Bu yüzden yöntemleri, hukuk sisteminin dışına taşmakla kalmaz; insan olmanın sınırlarına da meydan okur.
İlginç olan, Frank’in hiçbir zaman iyileşmeye niyetinin olmamasıdır. Onu motive eden şey intikamın sonuçları değil, intikamın kendisidir. Suçluların peşine düşerken kullandığı şiddet, yalnızca bir araç değil; kimliğinin artık silinmez bir parçasıdır. Her mermi, geçmişin hayaletlerine gönderilmiş bir hatırlatma gibidir. Castle, adaleti sağlamak için savaştığını söylese de, gerçekte adalet onun için çoktan anlamını yitirmiştir. Çünkü adalet bir sonuca, intikam ise bir sürece dayanır. O da bu süreci hiç bitirmek istemez.
Punisher’ın dünyasında gri alan yoktur; iyiler ve kötüler arasına siyah bir çizgi çekmiştir. Bu çizginin nereden geçtiğine ise kendisi karar verir. Paradoks şu ki, Castle suçlulara cezalarını verirken çoğu zaman kendi içindeki karanlığı daha da büyütür. Onları cezalandırırken aslında kendi acizliğini, suçluluğunu ve kontrol edemediği öfkesini hedef alır. Her öldürdüğü suçlu, ruhunda bir kat daha derinleşen bir yankı bırakır.
Frank Castle’ın trajedik yani, araç olarak kullandığı şiddetin bağımlılığa dönüşmesidir. Bir kez başladıktan sonra geri dönülmez bir yol haline gelen bu bağımlılık, onu bir kahraman olmaktan çıkarıp bir ritüelin sadık takipçisine dönüştürür. Suçla mücadelesi, kendini yok eden bir ibadete benzer. Castle bu ibadeti sürdürdükçe acısı hafiflemez, aksine onu daha da tanımsız bir öfkeye hapseder.
The Punisher’ı korkusuz bir suç savaşçısı olarak okumak çok yanlıştır ve bu karakterin asıl kırılmalarını gözden kaçırmak manasına gelir. Frank, adaleti yeniden kuran biri değildir; adaletin çöküşünden doğmuş bir enkazdır. Şiddeti, travmasının yankısıyla birleştikçe, kimliği haline gelen tahripkâr bir dile dönüşür. Ama bu dil, ne toplumu iyileştirir ne de Castle’ın içindeki boşluğu doldurur.
Bu noktada özellikle bahsedilmesi gereken bir çizgi roman da bulunuyor. Castle'ı Punisher yapan öfkenin asıl başlangıç noktasına odaklanan, biriktirdiklerinin ne olduğunu oldukça iyi özetleyen bir seri: Punisher MAX. Süper kahraman mitolojisinin dışına taşan bir çizgi roman değil; daha doğru bir ifadeyle, süper kahraman mitolojisinin dışına çıkmanın ne anlama geldiğini yeniden tanımlayan bir deney denilebilir bu seri için. Garth Ennis’in kaleminden çıkan Frank Castle, insanüstü güçler ya da parlak kostümlerden uzaklaşır; geriye yalnızca savaşın, kaybın ve sistematik şiddetin arındırılmamış tortusu kalır. Bu seri, Marvel evreninin gerçek dünya simülasyonuna en çok yaklaşan hikâyelerden biri olarak okunabilir ama bu gerçeklik, iyimserlik ya da umut barındırmaz; acımasızdır, gri tonludur ve kimsenin kazanmadığı bir savaşın içinde sürüklenir.
Değişik işler ortaya çıkarmada kendince büyük bir başarıya sahip olan MAX etiketi, Ennis’e hem içerik hem de tonal olarak bütün kapıları açar. Bu dünyada sihir yoktur, mutasyon yoktur, çapraz evren maceraları yoktur. Burada yalnızca suç vardır; suçun ürettiği bir yol ve o yolda sürekli olarak ilerleyen bir beden: Frank Castle. Castle’ın şiddeti bir yöntem değil, varoluş biçimine dönüşür burada. Ennis’in yaklaşımı, onu ahlaki bir vaizden çok, etik boşlukta dolanan bir hayalete dönüştürür. Frank’in iç sesini duymaya bile gerek kalmaz.
Serinin öne çıkması şiddetin estetize edilmiş grafik halinden ya da suç örgütlerinin çiğ gerçekliğinden gelmez. Asıl sebep, Frank’in durmaksızın ilerleyişinin yarattığı kaçınılmazlıktadır. MAX evreninde Punisher, dramı başlatan değil; dramın bitmesi için sahneye çıkan bir figürdür. Bu bakımdan klasik kahramanların tersidir: Onlar felaketi önlemek için vardır; Frank felaketin kendisidir, ama felaketi kötüler için taşır. The Slavers gibi bölümlerde, insan bedeninin ve ruhunun sömürülmesine yönelik hikâye, Frank’in şiddetinin soğuk rasyonalitesine ayna tutar. Hikâye, herhangi bir dramatik kurtuluş umudu sunmaz; çünkü MAX evreninde bazı şeyler zaten çoktan geri dönülmez biçimde bozulmuştur. Frank’in uyguladığı cezalar bu yüzden bir katarsis hissi yaratmaz; daha çok, kirli bir dünyanın kirli bir çözümüne tanık olma duygusu bırakır. The Cell ise Castle’ın mühendislik inceliğinde kurduğu intikam planıyla, onun şiddetini bir dürtüden çok bir algoritma haline getirir. Frank bu hikâyede bir asker değil, bir mimardır; duvarların nasıl yankı yapacağını, suçluların hangi reflekslerle tepki vereceğini, ölümün nasıl ilerleyeceğini tasarlayan bir mimar. Serinin büyük bir bölümü, Frank’in toplumun dışına çıkmış bir figür olarak, herhangi bir sosyal bağ ya da kişisel bağlanma ihtiyacından uzak durduğunu gösterir. Bu yalnızlık romantize edilmez; daha çok, bir tür zorunlu varoluş hali gibi durur. Frank’in hayatta kalması bir amaç değil, süren bir cezanın uzantısıdır. Kendisine biçilen rolü reddedemez; rol onu şekillendiren şey olur.
Ennis’in Punisher MAX’te yaptığı en etkileyici hamlelerden biri, şiddetin nedenini karakterin travmasına bağlayan klasik anlatı yapısını kırmasıdır. Frank Castle’ın ailesinin ölümü, bu hikâyede bir başlangıç noktası olabilir, ama açıklayıcı değildir. Travmanın kökü yalnızca kayıpta değil, Castle’ın savaş deneyiminde, hatta savaşın kendisiyle kurduğu garip yakınlıkta saklıdır. Born ile ilişkili okumalarda bu bağ daha da görünür olur: Bazı savaşlar bittiği için değil, bitmediği için insanın içinde yaşamaya devam eder.
Punisher MAX, bir kahramanın değil, bir sürecin hikâyesidir. Frank Castle burada kişi olmaktan çok, dünyanın karanlık bölgelerinde dolaşan uzun bir gölgeyi andırır. Suçlular için ölüm, onunla karşılaştıklarında gelen bir sonuç değildir; zaten peşlerinden bir süredir yürüyen bir ihtimaldir. MAX serisini diğer Punisher anlatılarından ayıran en önemli özellik, Frank’i yüceltmemesi ya da şeytanlaştırmaması, onu yalnızca olduğu gibi bırakmasıdır. Yargı yoktur, açıklama yoktur, teselli de yoktur. Geriye yalnızca bir adam ve bitmeyen bir savaş kalır. Bu savaş ne adalet getirir ne huzur; ama durdurulamayan şeyler bazen bir amaç değil, sadece bir gerçekliktir. Frank Castle’ın gerçeği de tam olarak budur. İntikamın insanı nasıl yeniden şekillendirebildiğini gösteren en çarpıcı figürlerden biri olan Frank Castle’ın hikâyesi, bir adamın başına gelen felaketle değil, o felaketin içinde kendini kaybedişiyle ilgilidir. Bitmeyen cezalandırma arzusu, aslında asla kapanmayacak bir yaranın dışa vurumudur. Frank Castle suçluları avlarken, gerçekte kendi ruhunun karanlık sokaklarında kaybolmaya devam eder.
YORUMLAR